-Γέροντα, την υπερηφάνεια συνήθως την καταλαβαίνω εκ των υστέρων, όταν πέσω.

-Σκοπός είναι να την καταλάβεις, πριν πέσεις. Όταν σου λέει κάποιος ότι έκανες κάτι καλό, να μην αισθάνεσαι ικανοποίηση. Να μην πιάνει, να μην κολλάει πάνω σου ο έπαινος.

-Τι θα με βοηθούσε σ’ αυτό;

-Το να γνωρίσεις τον εαυτό σου. Αν ο άνθρωπος γνωρίσει τον εαυτό του, τελείωσε. Οι έπαινοι είναι μετά ξένα σώματα, δεν κολλάνε επάνω του.

-Αν είμαι έτοιμη εκ των προτέρων να μην δέχομαι τον έπαινο, αυτό δεν θα με βοηθούσε;

-Αυτό φυσικά πρέπει να γίνεται, αλλά άλλοτε θα είσαι έτοιμη και άλλοτε όχι. Σκοπός είναι να γνωρίσεις τον εαυτό σου. Αν δεν γνωρίσει κανείς τον παλαιό του άνθρωπο, δεν ταπεινώνεται και δεν μπορεί να γίνει η πνευματική διάσπαση του ατόμου του, για να μπει στην πνευματική τροχιά, και παραμένει στην κοσμική τροχιά.

-Μπορεί, Γέροντα να γνωρίσω τον εαυτό μου λανθασμένα;

-Μα δεν μιλάμε για λανθασμένη κατάσταση. Αυτός που γνωρίζει σωστά τον εαυτό του έχει ταπείνωση. Και όταν ο άνθρωπος ταπεινωθεί, θα έρθει οπωσδήποτε η Χάρις του Θεού.

Αυτός που κάνει την εργασία που χρειάζεται, για να γνωρίσει τον εαυτό του, μοιάζει με αυτόν που σκάβει βαθιά και βρίσκει μέταλλα στο βάθος της γης. Όσο βαθύτερα προχωράει στη γνώση του εαυτού του, τόσο χαμηλότερα βλέπει τον εαυτό του και ταπεινώνεται, αλλά το χέρι του Θεού τον ανεβάζει συνέχεια. Κι όταν πια γνωρίσει τον εαυτό του, η ταπείνωσή του γίνεται κατάσταση και την Χάρη του Θεού την πιάνει το ενοικιοστάσιο, οπότε δεν κινδυνεύει από την υπερηφάνεια. Ενώ αυτός που δεν κάνει αυτήν την εργασία, καλύπτει συνέχεια τα σκουπίδια του, μεγαλώνει την κορυφή του, κάθεται για λίγο ψηλά με την υπερηφάνεια του και τελικά σωριάζεται.

ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΛΟΓΟΙ Γ΄